Indiaans Nieuws in de Nederlandse dagbladen – deel 75

Door: Frans L. Wojciechowski

De artikelen in deze aflevering bestrijken de periode van november 2022 tot en met november 2023. Aan de totstandkoming van deze aflevering hebben E. de Bruijne, A. van der Burgt-Disco, P. Esser, B. Teurlings en H.J. Vos bijgedragen door het opsturen van artikelen uit hun dagblad.

Blijf a.u.b. de artikelen met Indiaans nieuws uit uw krant (onder vermelding van naam van de krant plus datum) naar mij opsturen. Mijn adres staat voorin in deze Kiva. Een scan van het artikel opsturen via email (fwojciechowski@dekiva.nl) kan ook.

Nieuws uit meer kranten welkom!

Zelf ben ik geabonneerd op de Volkskrant en De Limburger. Artikelen uit alle overige kranten zijn meer dan welkom. Mocht iemand van u geabonneerd zijn op bijvoorbeeld Trouw, De Telegraaf, of Het Parool: artikelen uit die kranten moeten we node missen, omdat we ze niet of niet meer opgestuurd krijgen. Dus: wie de schoen past, die trekke hem aan.

We zien uw krantenartikelen graag tegemoet. U doet niet alleen de redactie, maar ook uw mede Kiva-leden er een groot plezier mee door mee te helpen ‘Indiaans Nieuws’ completer te maken.

Deze keer staat er trouwens in Indiaans Nieuws ook nieuws over de Indianen van Midden- en Zuid-Amerika en als dat bevalt, dan willen we dat in de toekomst ook zo houden. Een wat bredere blik op de Indiaanse problematiek kan geen kwaad, lijkt me zo.

Slavernijexcuses namens Nederland moeten ook gaan over genocide op Indianen

In de rubriek Opinie & Debat van de Volkskrant schrijft Serv Wiemers, internationaal jurist en schrijver van het boek Indianen, Beelden van een niet-verdwenen volk, dat bij de geplande excuses van de Nederlandse regering over het slavernijverleden de genocide op de Indianen en de rol die Nederland daarbij gespeeld heeft, vergeten wordt. De trans-Atlantische slavernij begon van west naar oost, in de vorm van Indiaanse slaven die naar Europa getransporteerd werden, maar dat deel wordt vaak vergeten.

Wiemers: “In de koloniale slavernijdiscussie wordt terecht gesproken over de voortdurende gevolgen ervan, in de vorm van achterstelling en racisme. De voortdurende gevolgen voor Indianen zijn minder bekend, maar zeker zo heftig, omdat daar de kolonisatie nog voortduurt. …. In bredere zin gaat het in de huidige discussie over het misplaatste superioriteitsgevoel van de Europeanen dat zo’n onnoemelijk leed heeft veroorzaakt in Afrika en Amerika. Dat is het echte probleem. Dus moet het in de excuses – en erkenning, bewustwording en herstel – gaan over de trans-Atlantische slavernij, zowel oost-west als west-oost, en over de Indiaanse genocide. Nederland doet nu een stap, maar zet die stap niet helemaal. Nu is het moment.”

Bron: de Volkskrant, 14 december 2022.

De strijd van de Tla-o-qui-aht-Indianen van Canada

Fotograaf Kiliii Yuyan legt in zijn project met de titel ‘We are here’ in de woorden van Volkskrant-journalist Thomas Rueb vast “wat over is van de Noord-Amerikaanse inheemse volken”. Hiervoor heeft hij heel Noord-Amerika doorkruist: van de Mohawk aan de St. Lawrence-rivier in New York, tot de stammen van Oklahoma, de Karuk-Indianen van Californië en de Tla-o-qui-aht van Vancouver Island in Canada.

Deze laatsten worden in het Volkskrant-artikel eruit gelicht voor verdere bespreking. De Tla-o-qui-aht zijn een verbond van inheemse volken. “Zij vechten voor zelfbeschikking om hun leefwereld terug te winnen”, zegt fotograaf Kiliii Yuyan.

Met de komst van de Europeanen in 1774 zagen de Tla-o-qui-aht hun wereld verdwijnen. Eerst door genocide: moordpartijen en ziekten decimeerden hun aantallen. Toen culturele assimilatie: kinderen werden in internaten gedwongen om te ‘canadiseren’. En vervolgens, vanaf de vorige eeuw, de natuur.

In de jaren 1950 hakten de Canadezen een weg uit hun woud, waarna gekapt hout ook over land kon worden afgevoerd. Bomen verdwenen als lucht uit een lek geprikte ballon. Van eeuwenoude ceders bleven slechts stompjes achter.

In 1984 was de maat vol. De Tla-o-qui-aht begonnen hun verzet. Tien jaar lang woedde de War in the Woods, de grootste collectieve burgerlijke ongehoorzaamheid uit de Canadese geschiedenis. Met blokkades, geweldloos maar vasthoudend, hielden inwoners de weg voor houthakkers onbegaanbaar. Op het hoogtepunt, in 1993, werden 800 mensen gearresteerd. De protesten werden wereldnieuws.

Sindsdien winnen de Tla-o-qui-aht, beetje bij beetje, de controle over hun omgeving terug. Ze verwerven eigen scholen en bosbeheer. Totempalen, ooit in beslag genomen, herrijzen in de dorpen. Hun taal is op het nippertje voor uitsterven gered.

Geïnspireerd door de Tla-o-qui-aht keerden in 2021 de Pacheedaht, ook op Vancouver Island, zich met duizenden tegen de kap van hun oerbos. De War in the woods woedt nog steeds.

Bron: de Volkskrant, 21 december 2022.

De nieuwste roman van Louise Erdrich

De Amerikaanse schrijfster Louise Erdrich (moeder Indiaans, vader Duits) werd in 1954 in Minnesota geboren. Haar romans en verhalen hebben, aldus recensent Hans Ester van het Nederlands Dagblad, de strijd van de Indianen tegen de onderdrukking door de Europese kolonisten tot onderwerp. Dikwijls is deze strijd een tweestrijd in mensen zelf.

Haar nieuwste roman heet The Sentence en is in het Nederlands vertaald onder de titel Sleutelwoorden. Het boek is in 2022 uitgebracht door Uitgeverij Spectrum en telt 414 bladzijden. Recensent Hans Ester karakteriseert het boek als ‘rijke roman’ en ‘mysterieus’.

Het boek vertelt het verhaal van Tookie, een half-Indiaanse vrouw van rond de veertig, die door het aannemen van een riskant en illegaal klusje in de gevangenis belandt en na haar vrijlating allerlei mysterieuze zaken meemaakt die haar leven en mentale gesteldheid danig overhoop halen.

Bron: de Volkskrant, 30 december 2022.

Inheemse kracht in Noord-Amerika

Sjoerd de Jong recenseert in een paginagroot artikel in de weekendbijlage van het NRC het nieuwste boek van de Finse historicus Pekka Hämäläinen het in 2022 verschenen Indigenous Continent.

Hierin laat hij zien dat de kolonisatie van Noord-Amerika vaker kantje boord was. Zowel Britten, Spanjaarden als Amerikanen, ze leden allemaal ook pijnlijke nederlagen tegen de inheemse bevolking. Bovendien waren inheemse ‘imperia’ soms net zo krachtig, dynamisch en expansief als het imperium van de Amerikanen, al kregen de laatsten de overhand met hun enorme numerieke overwicht, technologie en genocidaal geweld.

Eerder had Hämäläinen als vertegenwoordiger van de New Western History School al naam gemaakt met zijn in 2008 verschenen boek The Comanche Empire.

Bron: NRC Handelsblad, 15 januari 2023.

Schikking: Canada betaalt 2,8 miljard dollar voor misbruik inheemse kinderen

Canada gaat honderden inheemse gemeenschappen in totaal 2,8 miljard Canadese dollar (= 1,92 miljard euro) schadevergoeding betalen voor een eeuw van misbruik van kinderen in internaten, meldt de regering.

In totaal hadden 324 inheemse gemeenschappen een collectieve rechtszaak aangespannen die tot de schikking leidde. Het bedrag wordt ondergebracht in een fonds dat onafhankelijk is van de Canadese overheid, met als doel het inheemse onderwijs, de cultuur en de taal nieuw leven in te blazen – om overlevenden te steunen bij het helen van de wonden en opnieuw te verbinden met hun erfgoed, aldus de regering.

Bronnen: Eindhovens Dagblad, de Volkskrant, 23 januari 2023, Nederlands Dagblad, 24 januari 2023.

Hopi-Navajo winkel in Den Haag gestopt

Jarenlang (om precies te zijn 28 jaar!) was een groot albasten Indianenbeeld in de Molenstraat in Den Haag een blikvanger die het winkelend publiek attent maakte op Hopi-Navajo, de Indiaanse kunstwinkel van Marcel Damen en Max Koot. De sluiting van de winkel werd ruim van te voren aangekondigd. Toch stonden begin dit jaar nog een flink aantal vaste klanten, die vaak al vele jaren hier kwamen, onverwacht voor een gesloten deur: de boodschap dat Marcel en Max met pensioen waren gegaan en de exploitatie van de winkel hadden beëindigd, had klaarblijkelijk niet iedereen bereikt.

Marcel en Max kochten hun Indiaanse spullen zelf tijdens hun vele reizen naar inheems Noord-Amerika, zodat je steeds de garantie had dat je echte Indiaanse kunst en niet zoals zo vaak namaak uit lage lonen landen voor je neus kreeg. Hun winkel zal nog lang gemist worden door de echte liefhebber.

Bron: AD Haagsche Courant, 24 januari 2023.

Canada betaalt miljarden voor ‘culturele genocide’

Canada maakt meer dan 23 miljard Canadese dollars (ruim 15 miljard euro) vrij voor schadevergoeding aan inheemse kinderen en hun families, die het slachtoffer waren van discriminatie door de jeugdbescherming. Tussen 1850 en het einde van de vorige eeuw werden ongeveer 150.000 inheemse kinderen ondergebracht in internaten. Een onderzoekscommissie noemde het ‘culturele genocide’.

Bron: Nederlands Dagblad, 7 april 2023.

CommentaarFW: Bovenstaande is de letterlijke, maar helaas weinig duidelijke tekst van een kort artikel uit het Nederlands Dagblad. Wanneer en door wie deze beslissing is genomen, dat staat er niet in. Evenmin wordt er uitgelegd hoe deze beslissing zich verhoudt tot de schikking van 2,8 miljard dollar die in januari 2023 over dezelfde kwestie tot stand was gekomen. Tot slot is de term ‘discriminatie’ wel een heel eufemistische omschrijving van het vele leed dat generaties inheemse kinderen in Canada op de internaten is aangedaan.

Zes nieuwe reservaten voor inheemse volken in Brazilië

De Braziliaanse president Luiz Inacio Lula da Silva zette eind april 2023 een nieuwe stap in de strijd tegen de ontbossing van onder meer het Amazonegebied. Per decreet wees hij zes nieuwe gebieden aan als inheemse reservaten, waarin bijvoorbeeld mijnbouw verboden is.

Met deze beslissing gaat Lula lijnrecht in tegen het beleid van zijn voorganger Jair Bolsonaro, die zwoer ‘geen centimeter land’ meer af te staan aan de Indiaanse gemeenschappen van Brazilië. Sterker nog, Bolsonaro moedigde de illegale economische exploitatie van het Amazonegebied zelfs aan.

Bronnen: Haarlems Dagblad 29 april 2023, de Volkskrant 1 mei 2023.

Evacuatie Canadezen voor vuur en water

Duizenden mensen in de Canadese provincies Alberta en Brits-Columbia hebben hun huizen moeten verlaten door bosbranden en overstromingen.

Een van de zwaarst getroffen gebieden in Alberta was het territorium van de Little River Cree Nation waar twintig huizen en het plaatselijke politiebureau in de as werden gelegd.

Bron: Nederlands Dagblad, 8 mei 2023.

War Pony: Verhalen uit het reservaat

De film War Pony speelt zich af in het hedendaagse Pine Ridge-reservaat in Zuid-Dakota. Het leven heeft daar veel rafelrandjes. Armoede, werkloosheid, drugsgebruik en criminaliteit gaan er hand in hand, maar daarnaast heerst er gemeenschapszin en is er verbondenheid met het land.

War Pony vertelt het verhaal van de 12-jarige Matho en de pakweg 10 jaar oudere Bill: Oglala Lakota-jongens die hier met vallen en opstaan hun eigen weg proberen te vinden.

Bijzonder aan deze film is dat de twee hoofdrolspelers die zelf van het Pine Ridge-reservaat zijn, een belangrijke rol bij het schrijven van het script hebben gespeeld en dat ook de meeste andere acteurs stamleden zijn.

Bron: De Limburger, 17 mei 2023.

Ondersteboven van de Amerika’s

Acteur Waldemar Torenstra, volgens journalist Alex Mazereeuw van de Volkskrant een geboren Kuifje, trok voor zijn TV-reisprogramma Ondersteboven van de Amerika’s op een motor door Noord- en Zuid-Amerika om de geschiedenis van de inheemse bevolking te onderzoeken.

Torenstra wilde vooral onderzoeken wat er nog over is van de inheemse cultuur en hoezeer de gruwelijke geschiedenis doorwerkt in hedendaagse levens. Hij interviewde hiervoor ook een aantal Indianen.

Mazereeuw: “Of het nu perse een nieuwsgierige Nederlandse acteur moet zijn die hun verhalen ophaalt, blijft de vraag, maar de indrukwekkende sprekers geven de serie in ieder geval genoeg emotionele lading om een zoveelste Kuifje-reis te rechtvaardigen.”

Bron: de Volkskrant, 22 mei 2023.

Killers of the Flower Moon

Regisseur Martin Scorsese belicht in zijn nieuwe film Killers of the Flower Moon een donker hoofdstuk uit de geschiedenis van de Osage-Indianen.

In de 19e eeuw werden de Osage-Indianen gedwongen hun land in Kansas te verlaten en kregen een waardeloos geacht gebied in Indian Territory, het latere Oklahoma. De bodem van dat stuk land bleek echter later rijk te zijn aan olie, waarvan de rechten en de daaruit voortvloeiende royalty’s hoofdelijk aan elk stamlid toekwamen.

In Killers of the Flower Moon laat Scorsese zien hoe blanken alles, inclusief een reeks moorden, in het werk stelden om dat oliekapitaal van de Osage-Indianen in hun handen te krijgen.

Chief Standing Bear van de Osage Nation is tevreden over de manier waarop Scorsese het historisch onrecht dat de Osage indertijd is aangedaan in het volle licht zet. Standing Bear: “Mijn volk heeft geleden onder het verraad van de blanken. Een deel van dat leed duurt voort tot op de dag van vandaag. Wij vroegen ons af hoe dat verhaal van Scorsese zou worden en Martin Scorsese maakte duidelijk dat de film vooral zou gaan over vertrouwen en het beschamen daarvan. Door te luisteren naar de Osage en tal van hen actief bij de productie te betrekken, zowel voor als achter de camera, is hij erin geslaagd dat vertrouwen te herstellen.”

Bron: De Limburger, 23 mei 2023.

Navajo Nation: 150 jaar verwaarlozing

Het reservaat van de Navajo Nation is het grootste Indianenreservaat van de VS. Het heeft een oppervlakte van 71.000 km². Dat is ruim 1,5 maal Nederland. Van de 173.000 inwoners heeft ongeveer 30% geen elektriciteit en nog een groter aantal geen stromend water.

Decennialang keek de centrale regering in Washington niet om naar de Navajo Nation. Sinds Joe Biden aantrad als president begint dat anders te worden. Bidens regering stelde 2 miljard dollar ter beschikking aan de Navajo Nation om de leefomstandigheden op het reservaat te verbeteren. Zo’n groot bedrag was nog nooit eerder toegekend. Betere huizen, betere wegen, elektriciteit, stromend water enz. zijn prioriteiten van de Navajo Nation.

De Navajo Nation heeft er wel een probleem bij gekregen dat op het eerste gezicht een soort van luxe probleem lijkt: het geld moet namelijk binnen een bepaalde termijn uitgegeven zijn, anders vloeit het terug naar de Amerikaanse overheid. Lokale bedrijven kunnen de vraag niet aan en externe bedrijven en menskracht aantrekken om in dit afgelegen gebied aan de slag te gaan met projecten is niet altijd even makkelijk gebleken. Veel bedrijven nemen liever werk aan in steden of minder afgelegen gebieden.

Bron: de Volkskrant, 3 juni 2023.

Inheemse talen: Mevrouw Sixta houdt het Nahuat levend

In het Midden-Amerikaanse land El Salvador leven nog enkele duizenden mensen die ervoor uitkomen Nahuat-Indianen te zijn. Hiervan spreekt nog maar een honderd tot honderdvijftig ouderen de eigen Nahuat-taal. Deze Indiaanse taal, de laatste nog niet uitgestorven inheemse taal van El Salvador, is verwant aan het Nahuatl van het Tolteken-volk uit Mexico.

Toen de Spanjaarden in de 16e eeuw het land veroverden, had Nahuat honderdduizenden sprekers. In 1932 gaf de El Salvadoraanse dictator Hernandez Martinez zo goed als de doodsteek aan de inheemse volken van het land. In reactie op een sluimerende boerenopstand opende hij de jacht op de inheemse plattelandsbevolking van El Salvador. Hij liet ongeveer 30.000 mensen vermoorden. Wie het overleefde, verborg voortaan zijn inheemse identiteit. De meeste Nahuat-ouders stopten toen daarom met het opvoeden van hun kinderen in de Nahuat-taal.

Sixta Perez Garcia (84) was een van de weinige kinderen die thuis nog Nahuat van hun ouders leerde. Om de Nahuat-taal voor het uitsterven te behoeden neemt de bejaarde Sixta nu actief deel aan diverse lokale Nahuat-taalprojecten om de Nahuat van nu weer voor hun taal te interesseren. Schaamte voor de voorouderlijke taal is hierbij vaker een te overwinnen obstakel geweest.

Momenteel is er een groeiende groep jonge Salvadorianen die zich interesseren voor het inheemse erfgoed van hun land, inclusief de inheemse taal. Een van hen is Valery Santilla (44), wier grootmoeder nog Nahuat sprak. “Door de taal te leren, veroveren wij onze identiteit terug”, aldus Santilla. Verder heeft Sixta Perez Garcia met de meer dan vijftig jaar jongere leraar Hector Martinez een Nahuat-woordenboek samengesteld om de taal voor altijd vast te leggen.

Bron: de Volkskrant, 16 juni 2023.

Interview met Sonia Guajajara

De inheemse Sonia Guajajara (49) is de eerste minister voor inheemse volken van Brazilië. De op 11 januari 2023 door president Lula benoemde activist, die als haar hoofdtaak het erkend en beschermd krijgen c.q. houden van inheems grondgebied ziet, stuit op de aanhang van oud-president Bolsonaro in het parlement. Die is op weg meer landbouw in het Amazonegebied mogelijk te naken. Guajajara is van plan om het uiterste te doen om Bolsonaro en co aan hun voornemens te hinderen, geen makkelijk karwei met een rechtse meerderheid in het Braziliaanse parlement.

Over haar strijd gaf Guajajara een video-interview met de Volkskrant. Eind mei 2023 stemden machtige agropolitici en conservatieve bolsonaristen in het Braziliaanse Lagerhuis voor wetsvoorstel PL 490, dat de inheemse landrechten inperkt en inheems land nog kwetsbaarder maakt voor ontbossing, mijn- en landbouw.

Sonia Guajajara gaf aan dat ze alle zeilen moet bijzetten om te voorkomen dat ook de Senaat dit dubieuze wetsvoorstel aanvaardt. Mochten alle wegen in het parlement toch nog doodlopen dan is er nog de weg naar de rechter, zo stelt ze. Want de inheemse rechten zijn in de Braziliaanse grondwet vastgelegd. Maar ook hier zaagt de machtige landbouwsector aan de grondvesten van de inheemse rechten. Kortom: het is een allesbehalve makkelijke taak waarvoor de eerste minister voor inheemse volken in Brazilië zich gesteld ziet.

Bron: de Volkskrant, 28 juni 2023.

Biden erkent ‘heilige grond’ bij Grand Canyon

Tijdens een bezoek aan de staat Arizona heeft de Amerikaanse president Joe Biden een nieuw nationaal monument aangekondigd. Het gaat om een gebied zo groot als de provincies Zeeland en Limburg samen, vlak bij het al bestaande Grand Canyon National Park.

Over het gebied, dat de naam ‘Baaj Nwaavjo I’tah Kukveninyon National Monument’ krijgt, werd al lang gestreden tussen mijnbedrijven en de oorspronkelijke bevolking. De ene groep is geïnteresseerd in de uraniumreserves die er liggen, de andere beschouwt het als heilige grond.

Bron: Nederlands Dagblad, 9 augustus 2023.

Inheems: Matika Wilbur strijdt met foto’s tegen schadelijke stereotypen

Fotograaf Matika Wilbur van de Tulalip-stam uit de staat Washington was de afgelopen 10 jaar op weg door de Verenigde Staten voor haar boek Project 562: Changing the Way we see Native America. Journalist Mari Meyer van dagblad Trouw had via Zoom een interview over haar werk.

Het doel van Wilbur was om alle federaal erkende stammen van de VS te spreken en dit vast te leggen. “Toen ik begon, waren er 562, vandaar de naam Project 562”, legt Wilbur uit. Haar project groeide uit tot de omvangrijkste collectie afbeeldingen van inheemse mensen in de Amerikaanse geschiedenis, die onlangs is gebundeld en uitgegeven als boek.

Inmiddels zijn er 572 federaal erkende stammen, al hield het daar voor Wilbur niet op. “Toen ik laatst door het archief bladerde, zag ik dat ik zo’n 1200 mensen heb gefotografeerd en dat ongeveer 800 stammen zijn vertegenwoordigd. Bijvoorbeeld stammen die op staatsniveau zijn erkend, maar niet federaal. Hen wilde ik ook laten zien.”

Want wat was het doel: zichtbaarheid creëren en negatieve stereotypen doorbreken – wat Wilbur zelf ‘narrative correction work’ noemt; het verhaal herschrijven. “Dit project bestaat mede om de toxische stereotypen die het kolonialisme onderschrijven te ontkrachten”, legt ze uit. “Inheemse mensen krijgen niet vaak de kans om zichzelf vertegenwoordigd te zien, zoals ze werkelijk zijn. Wij worden niet gezien als beleidsmakers, dokters, of advocaten. Onze bijdragen aan de samenleving worden ook niet gevierd. Wel worden we afgebeeld als het gaat over armoede en zien we vaak beelden van inheemse mensen in crisis die een witte redder nodig hebben.”

Wilbur liet zich voor Project 562 leiden door de mensen die ze portretteerde. “Ze kozen zelf hoe en waar ze gefotografeerd wilden worden. Ook kregen ze hun interview te lezen voordat het gepubliceerd werd.” Zo won Wilbur het vertrouwen van de mensen van wie de afbeeldingen nu de wereld overgaan.

Nadat Project 562 uitkwam, kocht haar eigen Tulalip-stam 1200 exemplaren. “Ieder stamlid onder de achttien kreeg een boek en ik ben langs geweest op de school waar ik ooit lesgaf, waar het idee voor het boek ooit begon. Daar heb ik aan alle kinderen een exemplaar kunnen geven.”

Wilbur’s boek Project 562: Changing the Way we see Native America is uitgegeven bij Ten Speed Press, telt 416 bladzijden en kost 45,39 dollar.

Bron: Trouw, 19 augustus 2023.

Ineens waren de Osage-Indianen het rijkste volk op aarde. Toen begonnen de moorden

In een achtergrondartikel vertelt journalist Jort van Slooten het verhaal van de Osage-Indianen en hun plotselinge olierijkdom:

In 1870 werd de Osage-stam op een dor reservaat in Indian Territory (later de staat Oklahoma) geplaatst. Op die rotsachtige en onvruchtbare bodem wilde geen blanke Amerikaan boeren. Door de onverwachte vondst van olie op hun reservaatland rond 1920 werden de Osage-Indianen in één klap steenrijk. Op hun hoogtepunt verdienden de 2.000 leden van de Osage-stam omgerekend naar de waarde van de dollar vandaag ongeveer 400 miljoen dollar per jaar. Maar deze rijkdom blijkt een vloek: één voor één worden leden van de stam vermoord.

De rijkdom van de Osage trok namelijk vele foute types aan die gemotiveerd door hebzucht, racisme of allebei, zich als vrienden van de Osage voordeden om zo de gelegenheid te krijgen zich de Osage-rijkdommen eigen te maken. In de periode 1921-1925 worden tientallen Osage-Indianen op slinkse wijze vermoord.

De Osage waren in die tijd nog onder de voogdij van Amerika en konden hun grond daardoor niet zelf verkopen. Een blanke kon echter wel Osage-land erven, maar daarvoor moest je eerst een Osage zo ver krijgen dat je er erfgenaam werd (trouwen met een Osage-Indiaanse was hierbij de favoriete truc) en vervolgens ervoor zorgen dat die niet meer lang leefde. Van te voren eerst nog wat naaste familieleden van de Osage-echtgenote laten omkomen, wier land de Osage-echtgenote dan erfde, maakte het smerige zaakje nog lucratiever.

De zaak komt uiteindelijk aan het licht als een doortastende agent van de toen net opgerichte Amerikaanse inlichtingendienst FBI de moorden onderzoekt. Overigens pas nadat de Osage hier tijdenlang op aandringen en zelf de kosten voor het onderzoek betalen.

Jarenlang blijven de moorden op de Osage grotendeels onbesproken. De Amerikaanse journalist David Grann brengt in 2017 de zaak opnieuw onder de aandacht in zijn boek Killers of the Flower Moon: The Osage murders and the birth of the FBI.

Een eeuw na deze onbekende, gitzwarte bladzijde uit de Amerikaanse geschiedenis van de moorden op olierijke Osage-Indianen gaat de film Killers of the Flower Moon van regisseur Martin Scorcese in première.

Bron: Nederlands Dagblad, 19 oktober 2023.

Interview met Martin Scorcese over Killers of the Flower Moon

Gudo Tienhooven van het Eindhovens Dagblad interviewt Martin Scorcese over Killers of the Flower Moon, een film die hij omschrijft als: “Legendarische regisseur levert weer een meesterwerk af, met al even legendarische hoofdrolspelers.”

Over Martin Scorcese zelf is Tienhooven ook lovend: “Weinig filmregisseurs van hoge leeftijd behalen met hun nieuwe werk nog het niveau van hun oude meesterwerken. Met Killers of the Flower Moon bewijst de 80-jarige Martin Scorcese nog altijd tot de absolute top te behoren.”

Bron: Eindhovens Dagblad, 19 oktober 2023.

Filmrecensies: Killers of the Flower Moon

De filmrecensies in de Nederlandse dagbladen na de première van Killers of the Flower Moon liegen er niet om: Men is enthousiast. Het Nederlands Dagblad schrijft zelfs euforisch: “Vijf Sterren zijn te weinig voor dit meesterwerk van Martin Scorcese, waarin hebzucht hoogtij viert” en “Killers of the Flower Moon is een drieënhalf uur durend adembenemend anti-epos dat geen seconde te lang duurt”.

Me dunkt dat dit alles reden genoeg is om zelf de stap naar de bioscoop te zetten en de film met eigen ogen te gaan zien.

Bronnen: De Limburger, 19 oktober 2023; de Volkskrant, 19 oktober 2023; Nederlands Dagblad, 20 oktober 2023.

Kiva-redactielid Anja van der Burgt uit Asten-Heusden en haar werk voor de Indianen

Op zaterdag 4 en zondag 5 november 2023 was op de Waardjesweg te Heusden, gemeente Asten, in het voormalig bedrijfsgebouw van Anja en Huub van der Burgt-Disco de opening van de permanente expositie Indianenschilderijen van Jeroen Vogtschmidt.

Journalist Rinus van Houts van het Eindhovens Dagblad heeft bij deze gelegenheid Anja van der Burgt, ons allen welbekend als Kiva-redactielid, geïnterviewd over haar belangstelling en werk voor de Indianen van Noord-Amerika, waarin ze al sinds haar jeugd zeer geïnteresseerd is.

In dit interview vertelt Anja hoe ze in Indianen geïnteresseerd is geraakt, over haar werk voor De Kiva en over wat de doelstellingen van De Kiva zijn. “Bij de Kiva help ik mee om Indiaanse projecten te steunen die draaien om behoud van eigen cultuur.”

Kortom: dit artikel is een goede reclame voor zowel de Indianen als voor het werk van De Kiva, waarvoor we Anja zeer erkentelijk zijn.

Bron: Eindhovens Dagblad, 10 november 2023.

In Latijns-Amerika gaan inheemse influencers viraal

Journalist Lode Delputte van de Belgische krant De Standaard bespreekt in een artikel dat overgenomen werd door dagblad De Limburger een onverwacht fenomeen in Latijns-Amerika: “Overal in Centraal- en Zuid-Amerika tiktokken, youtuben en instagrammen inheemse influencers. Sommigen komen op voor hun gemeenschap of het milieu en anderen zien er een verdienmodel in, voor zichzelf en hun familie.”

De 21-jarige Arawak-Indiaan Guarey Maku uit Colombia post bijvoorbeeld filmpjes over hoe hij en zijn gemeenschap leven, hoe de Arawak hun huizen bouwen en hoe hun taal klinkt. In twee jaar tijd scoorde hij 730.000 volgers op TikTok en 475.000 op Instagram.

Influencer Alice Pataxó, van het gelijknamige volk in het zuiden van de Braziliaanse deelstaat Bahia, is zelfs zo succesvol dat het World Wildlife Fund Brazilië haar als ambassadeur in de arm nam en de Britse omroep BBC haar opnam op de lijst van honderd meest invloedrijke vrouwen ter wereld.

Bron: De Limburger, 18 november 2023.

Buffy Sainte-Marie: Inheemse Canadees of ‘pretendian’?

Journalist Sterre Lindhoudt publiceert onder bovenstaande titel in de Volkskrant een paginagroot artikel over Buffy Sainte-Marie, die als Cree-Indiaanse zangeres wereldberoemd werd met haar songs, zoals Universal Soldier; een song die vooral bekend werd van de vele coverversies die ervan gemaakt zijn. Ook heeft Buffy Sainte-Marie naam gemaakt door haar jarenlange inzet voor de verbetering van de positie van de inheemse bevolking van Canada.

Lindhoudt opent haar artikel met: “Journalisten van een Canadees tv-programma beweren dat zangeres Buffy Sainte-Marie (82), icoon van de inheemse emancipatiebeweging, niet afstamt van inheemse Canadezen. Wat weten we wel zeker over haar?”

Lindhoudt stelt verder: “Als de aantijgingen van CBC kloppen, maakt dat Buffy Sainte-Marie in één klap het bekendste voorbeeld van een fenomeen waar Canada de afgelopen jaren in toenemende mate mee worstelt: mensen die zich ten onrechte voordoen als inheems. Ze worden pretendians genoemd, een samensmelting van ‘to pretend’en ‘indian’”.

Bron: de Volkskrant, 22 november 2023.

Commentaar FW:

Sterre Lindhoudt houdt in het Volkskrant-artikel nog een slag om de arm en heeft het over ‘beweren’ en ‘aantijgingen’, wanneer ze de resultaten van het onderzoek van de Canadese journalisten beschrijft. Ik denk dat ze zo voorzichtig is, omdat ze het onderzoek naar de achtergrond van Buffy Sainte-Marie niet zelf gedaan heeft, maar het artikel gebaseerd heeft op het onderzoek van de journalisten uit Canada. Mocht de conclusie dat Buffy geen Indiaanse is, uiteindelijk toch onterecht getrokken blijken te zijn en je hebt die toch voor waar overgenomen, dan kun je als journalist al gauw een proces aan de broek krijgen.

Na het lezen van het Volkskrant-artikel en het op internet verschenen rapport van de drie Canadese journalisten, waarop Sterre Lindhoudts artikel gebaseerd is, moet ik echter concluderen dat de kans dat hun conclusies onjuist zijn op zijn zachts gezegd ‘uiterst gering’ is. De bewijzen dat Buffy geen Indiaanse is, zijn namelijk massief en solide.

Het originele artikel waarop dat van Lindhoudt gebaseerd is, stamt van de hand van de Canadese journalisten Leo Goff, Roxanna Woloshyn en Linda Guerriero. De titel ervan is “Who is the real Buffy Sainte-Marie?” en het is op 27 oktober 2023 gepubliceerd in CBC News (internetadres: cbc.ca/newsinteractives/features/buffy-sainte-marie).

Hierin staat te lezen dat Buffy in de vroege jaren zestig van de vorige eeuw in de kunstenaarswijk Greenwich Village van New York City naam maakte als zangeres. In interviews die ze gaf, vertelde ze eerst dat ze een Canadese Micmac-Indiaanse was die in de Amerikaanse staat Maine was geboren. In Maine wonen inderdaad enkele duizenden Micmac-Indianen die oorspronkelijk uit oostelijk Canada komen.

Vrij korte tijd later veranderde Buffy het verhaal over haar afkomst echter vrij drastisch en zou die versie de daarop volgende decennia volhouden: Ze was van geboorte een Canadese Cree-Indiaanse, afkomstig uit het Piapot-reservaat in de Canadese provincie Saskatchewan en was kort na haar geboorte ter adoptie afgestaan aan blanke ouders in de Amerikaanse staat Massachusetts.

Eind 2022 kreeg CBC een tip dat Buffy Sainte-Marie geen Cree-Indiaanse was maar van blanke afkomst. Deze tip werd ondersteund door een kopie van een geboortebewijs, waarvan het origineel later op echtheid is gecheckt en echt is bevonden.

Op het geboortebewijs staat dat Buffy als Beverley Santamaria op 20 februari 1941 in het ziekenhuis van het stadje Stoneham in oostelijk Massachusetts geboren werd. Onder het kopje ‘race’ staat bij zowel Buffy als haar beide ouders ‘White’ vermeld.

Verder onderzoek wees uit dat de vader van Buffy van Italiaanse afkomst was en dat haar moeder voornamelijk van Engelse afkomst was. Verder had Buffy een oudere broer en een jongere zus.

De achternaam van de familie was bij de geboorte van Buffy nog Santamaria. De vader van Buffy was namelijk van Italiaanse afkomst. Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog waren er namelijk nogal wat negatieve gevoelens in de VS tegen Italië dat een bondgenoot van nazi-Duitsland was. De Santamarias besloten daarom hun naam te veranderen in het Franse Sainte-Marie.

Buffy heeft de afgelopen decennia echter steeds gezegd dat Albert en Winifred Santamaria/Sainte-Marie haar adoptieouders waren en niet haar biologische ouders. Familieleden van haar hebben deze claim diverse keren tegengesproken.

De eerste keer dat Buffy’s Indiaanse afkomst door een familielid in een publicatie aangevochten werd, is al meer dan een halve eeuw oud: Een oom van haar las in 1964 in het tijdschrift Look een artikel waarin Buffy als Indiaanse werd geportretteerd en schreef daarop een ingezonden brief naar de Wakeley Daily Item, een lokale krant in de geboortestreek van Buffy, om dit recht te zetten. Hij schreef dat deze informatie onjuist was en bedoeld was om haar artiestenimage op te bouwen, maar dat Buffy niet daadwerkelijk van Indiaanse afkomst was. Dit nieuws kwam echter niet verder dan het verspreidingsgebied van deze lokale krant aangezien de nationale pers er helemaal geen aandacht aan besteedde.

In 1972 tenslotte vertelde Buffy’s broer in een interview met de Denver Post dat zijn zus Buffy, net als hijzelf, niet van Indiaanse afkomst was. Buffy kwam dat na verloop van tijd te weten en in 1975 kreeg haar broer een brief van een advocaat van Buffy waarin met gerechtelijke stappen werd geschermd als hij verder van dit soort zaken zou vertellen, die haar goede naam en faam kwaad zouden doen. Buffy’s broer deed daarna verder geen publieke uitspraken meer hierover. Hij overleed in 2011. Zijn dochter Heidi heeft afgelopen jaar de onderzoeksjournalisten van CBC de nodige informatie en documenten over Buffy’s afkomst verstrekt.

Het is dus meer dan waarschijnlijk dat Buffy Sainte-Marie haar Indiaanse afkomst heeft verzonnen. Maar waarom? Ik denk dat we het antwoord in de volgende richting moeten zoeken: In de beginjaren zestig van de vorige eeuw, toen Buffy als zangeres begon furore te maken in New York, was het extra interessant om niet alleen getalenteerd zangeres, maar ook nog eens een Indiaan te zijn. Met haar lange zwarte haar en exotisch uiterlijk voldeed Buffy helemaal aan het blanke stereotype van hoe een Indiaanse eruit hoorde te zien. Buffy als getalenteerde en ambitieuze zangeres maakte daarvan gebruik.

Om haar Cree-Indiaanse afkomstclaim te legitimeren zocht ze in die tijd zelfs contact met Cree-Indianen van het Piapot-reservaat onder het mom van als baby ter adoptie weggegeven stamlid dat weer het contact met haar eigen volk wilde herstellen. Een Piapot-Cree-familie heeft haar toen in hun familie opgenomen.

Sindsdien heeft Buffy steeds contact met de Piapot-Cree gehouden en is zij vaker op het reservaat verbleven. Veel Piapot-Cree zijn dan ook al vele jaren gewend om haar als teruggevonden stamlid te zien. Buffy heeft zich ook meerdere keren ingezet voor de stam en heeft met haar activisme ook op nationaal niveau voor de inheemse bevolking van Canada gestreden. Voor de Piapot-Cree kwamen de onthullingen dan ook als een nauwelijks te geloven shock en veel stamleden blijven Buffy nog steeds als een van hen zien.

Buiten het Piapot-reservaat ligt de zaak wel wat anders: De meeste Indianen die zich over de zaak hebben uitgesproken, zijn absoluut niet te spreken over de Indiaanse maskerade van Buffy. Wat de kwestie extra gecompliceerd maakt, is echter dat Buffy in de loop der tijd een positief inheems boegbeeld en rolmodel geworden is, een actief en succesvol voorvechtster van de Indiaanse zaak, waarop veel Indianen in Noord-Amerika trots waren. Dat boegbeeld is nu als nep ontmaskerd en van haar voetstuk gevallen.

De decennia lange maskerade van Buffy Sainte-Marie is dus geen simpele zwart-wit, goed-slecht kwestie, waarin Buffy alleen maar de slechterik is. In die zin is er een duidelijke verwantschap met de Indiaanse maskerade van de Mexicaans-Amerikaanse actrice Maria Louise Cruz, die in de VS furore maakte als Apache-Yaqui-Indiaanse Sacheen Little Feather en zich ook als activiste inzette voor de Indiaanse zaak (zie voor meer informatie hierover Indiaans Nieuws 74).

Uit: De Kiva, 2023, jaargang 60, nr. 4, © Stichting De Kiva