Fire Temple in het Mesa Verde National Park. Foto: Ben Teurlings.

Mesa Verde, de ruïnes van een verdwenen volk

Door Ben Teurlings

Mesa Verde, het enorme groene tafelland in de zuidwesthoek van de Amerikaanse staat Colorado, verheft zich 610 meter boven het omringende land. Waarschijnlijk was kapitein J. Macomb in 1859 de eerste blanke die de ruïnes van Mesa Verde aanschouwde. De Ute en andere Indiaanse volken wisten natuurlijk al lang van het bestaan van deze ruïnes.

Cliff Palace, één van de ruïnes van Mesa Verde. Foto: Raymond M. Coveney. Bron: Wikimedia Commons. CC BY-SA 3.2.

Mesa Verde

Macomb zag een klein, bleekgouden dorp met torens en huizen, die een ruime, ovale holte in de rotswand vulden. De donkere toppen van sparren rezen tot de voet op, de diepzwarte schaduw van de reuzegrot overdekte he dorp in één immense boog, maar de voorkanten van huizen en torens baadden in het felle zonlicht. Boven het dorp zag men loodrechte wanden van zandsteen, met gele en bruine banden erdoor. Verder naar beneden maakten de wanden plaats voor steile hellingen, donker begroeid.

Zo moet de indruk geweest zijn van de ontdekker van Mesa Verde, toen hij deze ruïnes voor het eerst zag. Nadien werd Mesa Verde door anderen herontdekt, zoals door de gebroeders Wetherill, die de vele ruïnes grondig gingen onderzoeken. De broers vonden in de ruïnes gebruiksvoorwerpen, werktuigen, gereedschappen en instrumenten. Alles lag en stond erbij, alsof de bewoners even weg waren. Men vond een stenen bijl met houten handvat, hele bekers en waterkruiken. Veel van de gevonden voorwerpen werden door de gebroeders Wetherill verkocht aan particulieren en musea. Er werden 92 skeletten uit een ruïne gehaald voor onderzoek.

De Anasazi

Al meer dan 12.000 jaar geleden woonden er mensen in het zuidwesten van de Verenigde Staten. Eerst kwamen ze af en toe het gebied bezoeken, maar later kwamen de eerste maistelers zich hier vestigen. Later nam de bevolking steeds meer toe en deze onderhield contacten met andere voorouderlijke Pueblo-gemeenschappen verspreid over het Four Corner gebied (het gebied waar de staten Utah, Colorado, Arizona en New Mexico aan elkaar grenzen). Mesa Verde was de beste plaats om in deze regio, waar droogte en een kort groeiseizoen een uitdaging was, landbouw te beoefenen. Mesa Verde lag hoog genoeg om regen en sneeuw op te vangen van passerende stormen. Later bouwden de Anasazi waterbekkens om regen op te vangen en om water uit kleine bronnen te bewaren. Veel later gebruikten deze landbouwers terrassen, damwanden en kleine afvoerkanalen om hun akkerland te bevloeien.

De eerste Indiaanse gemeenschappen waren groepjes mensen die in pithouses (kuilhuizen) vlak bij hun akkerland woonden, bovenop de tafelberg. Nadien verhuisden ze naar de canyons en ontstonden de rotswoningen ter bescherming tegen vijandige volken. Ze bouwden met palen en leem honderden gemetselde kamers in de holtes van de canyonwanden. De blanken gaven deze onderkomens later o.a. de namen Cliff Palace, Spruce Tree House, Balcony House en Long House.

Spruce Tree House nu. Credit: NPS Photo. Publiek domein

Een van de best bewaarde dorpen is het Yucca House National Monument ten westen van Mesa Verde. Van Mesa Verde is het grootste onderkomen het Cliff Palace, waar in vroegere tijden zo’n 250 Indianen verbleven. Het had meerdere verdiepingen, 141 kamers, 21 kiva’s en veel kleine binnenplaatsen die goed bewaard zijn gebleven door de overhangende rotsen. De wanden zijn van grote, goed passende steenblokken, die men wekenlang met stenen hamers bewerkt had.

Na het jaar 1200 nam de bevolking in het gebied van de Four Corners, inclusief Mesa Verde, langzaam af. Rond 1300 bleek iedereen verdwenen te zijn. De redenen waren waarschijnlijk de droogte en een kortere oogsttijd voor hun mais, bonen en pompoenen. Het volk dat hier leefde was naar men aanneemt naar het zuiden vertrokken, waar de Pueblo Indianen leefden. Door mondelinge overleveringen weten de Pueblo Indianen van hun geschiedenis.

Balcony House. Foto: Jacqueline Poggi. CC BY-NC-ND 2.0.

Een ladder naar Balcony House. Foto: Ben Teurlings.

Het hedendaagse Mesa Verde

Mesa Verde werd in 1906 opgericht als nationaal park zonder vaste grenzen door president Theodore Roosevelt. Pas in 1911 kreeg het een oppervlakte van 24 bij 32 km. In het park zijn maar liefst 3.000 prehistorische plaatsen, waarvan slechts een klein gedeelte is opgegraven en opengesteld voor het publiek. De fotograaf W. Jackson was de eerste die de rotswoningen in de regio vastlegde tijdens zijn expeditie naar de Mancos-vallei met de US Geological Survey in 1874. Later maakte hij van de rotswoningen zelfs modellen van klei die tijdens de Centennial Exposition in Philadelphia opzien baarden. Nog nooit eerder had iemand gehoord van dergelijke grotwoningen in heel Noord-Amerika.

In 1924 gaf John Rockefeller Jr. geld om een archeologisch museum op te richten. Mesa Verde is het oudste archeologische park in de Verenigde Staten. Het museum heeft een tentoonstelling over mandenmakersvlechtwerk, inclusief gevlochten manden, sandalen, draagwiegen en yucca vezeltouw. Ook allerlei Anasazi-aardewerk en hun eerste kookpotten zijn te zien. Er is ook een tentoonstelling over hun kledij, werktuigen, religie en voeding. Al met al veel informatie over de eerste Amerikanen die ieder jaar tienduizenden toeristen trekt. Mesa Verde is het eerste archeologische park in de wereld en tegenwoordig een World Heritage Site.

Mesa Verde en de Ute Mountain Ute

De Ute Mountain Ute moesten in 1906 een deel van hun reservaat (58,76 km2) afstaan voor de totstandkoming van het Mesa Verde Nationaal Park. De Utes ontvingen 81,58 km2 retour, inclusief eeuwenoude rotswoningen. Dit werd het Ute Mountain Tribal Park, wat nu een inkomstenbron is voor de Weeminuche-stamgroep van de Utes. Vanuit het Ute Mountain Visitor Center, dat 35 km ten zuiden van Cortez aan highway 666 ligt, kan men een dagtrip maken naar de ruïnes met een Ute-gids. Ook zal de gids de geschiedenis van de Anasazi en dat van de Utes vertellen. De Ute Mountain Utes maken tegenwoordig Anasazi-geïnspireerde potten voor de toeristen, wat weer voor inkomsten zorgt. 20 Indiaanse kunstenaars zorgen voor de vormgeving, het met de hand schilderen en glazuren van de potten, om ze daarna in een gaskachel te bakken. Het eindproduct is een assortiment van met de hand gemaakte potten van goede kwaliteit.

Bronnen

Ceram, C.: De eerste Amerikaan; Meulenhoff, Baarn 1972
Crum, S.: People of the Red Earth; Ancient City Press, Santa Fe 1996
Durham, M: Guide to Ancient Native American sites; The Globe Pequot Press, Old Saybrook, 1994
Gardner, A.: Architecture of the Ancient Ones; Gibbs-Smith Publ., Salt Lake City 2000
Gulliford, A.: Sacred Objects and Sacred Places; Univ. Press of Colorado, Boulder 2000
Keller, R./M. Turek: American Indian National Parks; Univ. of Arizona Press, Tucson 1998
Kennedy, F.: American Indian Places; Houghton Miffin Comp, New York 2008
Thomas, D.: Native North America; Oxford Univ. Press, Oxford 2000
Thrapp, D.: Encyclopedia of Frontier Biography, Vol.III; Univ. of Nebrasca Press, Lincoln, 1988